مواد ضدعفونی کننده یا آنتی سپتیک، دسته ای از مواد هستند که با اثر بر روی باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و دیگر ارگانیسم ها؛ آن ها را ازبین می برند و یا از رشد آن ها جلوگیری می کنند که اغلب این مواد در سطح پوست و بافت های زنده استفاده می شوند.
استفاده از مواد ضدعفونی کننده، به منظور جلوگیری از انتشار بیماری های مسری، دارای اهمیت بالایی هستند و به نوعی استفاده از آن ها ضروری است.
تاریخچه مواد ضدعفونی کننده
اولین ارائه و توضیح در مورد استفاده از ضدعفونی کننده ها در عمل های جراحی سال 1867 بوسیله جراح انگلیسی به نام جوزف لیستر و طی مقاله ای با عنوان اصول گندزدایی در عمل جراحی انتشار پیدا کرد. بر اساس این مقاله، استفاده از موادی مانند فنول باعث کشته شدن بسیاری از میکروب ها و ضد عفونی شدن محل جراحی می شود.
امروزه به عنوان معیار مقایسه تاثیر و قدرت ضدعفونی کننده ها از محلول آب و فنل استفاده می شود. امه به طور کل، نخستین استفاده از مواد ضدعفونی کننده را می توان در عصر باستان در هنگام مومیایی کردن جسد ها مشاهده نمود.
کاربرد
مواد ضدعفونی کننده به دو دسته تقسیم می شوند:
- باکتری کش: که معمولا این دسته از مواد، باکتری ها را به طور مستقیم نابود می کند.
- مهارگر باکتری: که این دسته از مواد، از رشد و تقسیم سلولی باکتری جلوگیری می کند.
ضدعفونی کننده ها از عفونتها، گندخونی و پوسیدگی ها جلوگیری و مهار میکنند؛ به همین دلیل استفاده از آن ها را به منظور حفظ سلامت و پیشگیری از امراض مختلف ضوروی می دانند.
رایج ترین مواد ضدعفونی کننده
۱- بتادین: بتادین یکی از مواد ضدعفونی کننده بسیار قوی به حساب می آید که به طور وسیعی به منظور ضدعفونی و پانسمان زخم ها بکار می رود. این ماده بر روی روند التیام اثر منفی بر جای نمی گذارد و به دلیل دارایی کافی از ید فعال، اثر پایدار تری دارد.
۲- ساولن: این ماده از باکتری کش های قوی است که اثر چندانی بر روی ویروس ها ندارد و بیشتر به منظور ضد عفونی سریع ابزار و وسایل پزشکی و شست و شوی دست جراح استفاده می شود. ساولن باید به دور از نور و در ظرف هایی کدر که از جنس پلاستیک و چوب پنبه نباشند نگه داری شود.
۳- کلر: کلر عنصری است که بخشی از ساختمان بیشتر رنگ بر ها و ضدعفونی کننده ها را شامل می شود و بیشتر به منظور ضدعفونی استخرها و آب آشامیدنی استفاده می شود.
۴- هیدروژن پروکساید (آب اکسیژنه): آب اکسیژنه با به صورت محلول 6 درصد، به منظور ضد عفونی و بوزدایی زخم ها استفاده می شود و محلول 1 تا 2 درصد آن در به عنوان کمک های اولیه برای ضدعفونی ها و خراشیدگی های بکار می رود. این ماده اکسید کننده ای قوی به حساب می آید و باعث افزایش زمان بهبودی می شود؛ به همین دلیل استفاده از آن توصیه نمی شود و شستشو با آب و صابون و یا محلول آب و نمک میتواند بهترین جایگزین برای آن باشد.
موارد قابل توجه در هنگام استفاده از ضدعفونی کننده ها
مواد ضد عفونی کننده به منظور استعمال های خارجی صورت می گیرد و به همین دلیل از ورود آن ها به چشم و دهان و دستگاه های گوارشی باید جلوگیری شود. از استفاده کردن مواد ضدعفونی با هم پرهیز کنیم چرا که ممکن است اثر یکدیگر را خنثی کنند. سعی کنیم از این مواد تا آنجایی که میتوانید در مقادیر کم استفاده کنید. اثر میکروب کشی مواد ضدعفونی کننده با آب داغ بیشتر می شود.
سخن آخر
سعی کنیم همیشه و در هر شرایطی موارد بهداشتی را کاملا رعایت کنیم، از مواد ضدعفونی کننده به طور کاملا صحیح و اصولی استفاده و موارد لازم در هنگام استفاده از آن ها را کامل رعایت کنیم تا خدایی نکرده سبب آسیب خود و دیگران نشویم.
سالم و تندرست باشید | لیان سان
منبع:
WikiPedia